Tết Đoan Ngọ là một ngày lễ tết truyền thống quan trọng ở một số nước Á Đông như Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên, trong đó có cả Việt Nam. Vậy Tết Đoan Ngọ là ngày gì, nguồn gốc bắt nguồn từ đâu, có ý nghĩa gì và cần làm gì trong ngày Tết này, hãy cùng Bibo Mart tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Đặc biệt, phần chuẩn bị mâm cúng têt Đoan Ngọ sẽ được highlight nhằm giúp cha mẹ dễ dàng chuẩn bị được những thành phần chính cho việc cúng lễ này.
1. Tết Đoan Ngọ là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa
Tết Đoan Ngọ (còn có tên khác là Tết Đoan Dương) là một ngày Tết quan trọng của người Việt Nam từ thời xa xưa, diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch hàng năm.
1.1 Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ
Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ một điển tích dân gian, tuy nhiên có nhiều dị bản khác nhau về điển tích này.
Theo đó, từ xa xưa, người nông dân đang ăn mừng vì có một vụ mùa bội thu thì bất ngờ sâu bọ kéo đến. Cả làng không biết cách làm sao để giải quyết được nạn sâu bị này. Bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới, tự xưng là Đôi Truân, đã chỉ cách cho dân làng cách giải quyết. Đó là mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm bánh gio và trái cây. Sau đó, cả làng làm theo và sâu bọ bay đi.
Ông lão giải thích rằng sâu bọ rất hung hăng vào ngày này, nên mỗi năm cứ làm theo những gì ông dặn sẽ trị được chúng. Dân làng rất biết ơn và định cảm tạ ông thì không thấy ông đâu nữa. Từ đó, hàng năm để diệt trừ sâu bọ người dân đều làm lễ vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Tại Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được gọi bằng cái tên quen thuộc là “Tết diệt sâu bọ”.
1.2 Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ
Bên cạnh ý nghĩa Tết Đoan Ngọ 5/5 là diệt sâu bọ phá hoại mùa màng thì người Việt Nam còn cho rằng ngày này là thanh lọc cơ thể, diệt trừ bệnh tật trong người vào thời điểm giao mùa. Người xưa cho rằng, trong bộ phận tiêu hóa có các loại ký sinh và nó thường hoạt động vào ngày mùng 5 tháng 5, do đó con người cần ăn những thức ăn có vị chua, chát, lên men để loại bỏ chúng.
Năm nay, Tết Đoan Ngọ rơi vào ngày thứ bảy – 31/5 Dương lịch năm 2025.
2. Cách chuẩn bị mâm cúng tết Đoan Ngọ
Vào ngày Tết Đoan Ngọ, con cháu trong gia đình sẽ chuẩn bị mâm cúng gia tiên để dâng lên kết quả của một mùa vụ người nông dân làm việc vất vả. Tùy thuộc vào từng vùng miền mà mâm cúng Tết Đoan Ngọ sẽ có những món ăn đặc trưng riêng, nhưng nhìn chung thường bao gồm các món sau:
- Hoa tươi, vàng mã.
- Rượu nếp/Rượu nếp cẩm
- Hoa quả mùa hè: Mận, vải, dưa hấu,…
- Bánh gio/tro (miền Bắc), Bánh ú bá trạng (miền Nam)
- Xôi
- Chè đậu xanh/chè sen (miền Bắc), chè kê (miền Trung) và chè trôi nước (miền Nam).
Mâm cúng được chuẩn bị xong xuôi và dâng lên bàn thờ để cúng. Thông thường, mọi nhà cúng Tết Đoan Ngọ vào giờ Ngọ (từ 11h đến 13 giờ), đó là bởi đây là khoảng thời gian Mặt trời gần Trái đất nhất và có nhiều dương khí nhất, rất thích hợp để diệt sâu bọ.
Tuy nhiên, có những gia đình bận công việc mà không thể cúng vào đúng giờ Ngọ thì có thể cúng vào các giờ khác là: giờ Mão (từ 5 đến 7 giờ), giờ Thân (từ 15 đến 17 giờ), giờ Dậu (từ 17 đến 19 giờ).
3. Những hoạt động đặc trưng khác trong Tết Đoan Ngọ 5/5
Một số hoạt động khác được thực hiện trong ngày Tết Đoan Ngọ 5 5 bao gồm:
3.1 Hái lá thuốc và tắm lá thơm
Ngoài việc ăn thức ăn diệt sâu bọ vào sáng sớm và chuẩn bị mâm cúng, một số nơi còn có thói quen hái lá thuốc và tắm lá thơm vào giờ Ngọ. Vào thời điểm dương khí mạnh nhất, người ta dùng lá phơi khô của các loại cây có dược tính mạnh như ngải cứu, tía tô, lá bưởi, lá mùi,…để đun nước tắm, xông hơi giúp thải độc, cơ thể thanh lọc, khỏe mạnh hơn.
3.2 Khảo cây
Tại các vùng nông thôn còn thực hiện tập tục “Khảo cây” hay “Đánh cây” độc đáo. Có hai người sẽ cùng thực hiện “Khảo cây”, trong đó một người treo lên cây (thường là trẻ em), một người đứng dưới gốc cây (thường là người lớn). Người đứng dưới gốc cây sẽ cầm dao và gỗ vào gốc cây và hỏi tại sao cây không ra quả (đối với cây không có quả).
Sau đó hai người sẽ đối đáp với nhau và cuối cùng người đứng dưới gốc cây sẽ nói một câu đe dọa nếu năm sau không ra quả sẽ bị chặt hạ, đồng thời cầm dao bổ nhẹ vào thân cây. Tục “Đánh cây” thể hiện mong muốn cây trái ra nhiều quả, mùa màng bội thu.
Kết luận
Tết Đoan Ngọ không chỉ là một ngày lễ truyền thống mà còn là nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt Nam, gắn liền với ý nghĩa diệt sâu bọ, cầu sức khỏe và mong mùa màng bội thu. Việc hiểu rõ về nguồn gốc Tết Đoan Ngọ, ý nghĩa Tết Đoan Ngọ và thực hiện các phong tục như chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ hay thưởng thức các món ăn đặc trưng vào mùng 5 tháng 5 là cách để chúng ta cùng gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp này.
Từ hướng dẫn của Bibo Mart, cha mẹ có thể dễ dàng chuẩn bị cho việc cúng Tết Đoan Ngọ.
| 💥TẢI APP “BIBO MART” LIỀN TAY – NHẬN NGAY VOUCHER💥
– Hàng trăm HotDeal cực sốc mỗi ngày – Cơ hội nhận Voucher đặc biệt – Tích lũy Bixu đổi quà, đổi Voucher mua hàng cực chất 🎁 Đặc biệt khách hàng lần đầu tải App – Tặng ngay 30.000 Bixu – Đổi quà siêu dễ – Tặng thêm Voucher mua hàng 20K |
